به نام خدا-سلام

آئين  مهري يا  ميترائيسم   :

آثار باقي  مانده   از  معبد  مهري  در  توه  بوواس   در خرم  آباد و  قلعه  كهنراد  و  غار  كوگو  نشان  دهنده  وجود  اين  آئين  كهن  است ، معبد  مهري  در  دوره  ساسانيان  تغيير  موقعيت  داد  و  به  آتشكده   تبديل  شد  . آثار  به جاي  مانده  ديگر  از  اين  آئين  :

1. نام  شهر  مهرگان  كده   دوره  ساسانيان  كه تازيان   آن  را  مهر جان  مي گفتند  .

2. شهر مهران   در  پشتكوه كه  اينك  جزو  ايلام  محسوب مي گردد  .

3.كوه  افسانه اي  مهراب  در  شمال  باختري  لرستان  كه  جزء   دلفان  و  در  دامنه  محلي  است  كه  مردم  معتقدند  كشتي نوح  در آنجا  به  گل  نشسته  است  (  مهركو  يا  مهراب  كوه  يكي  از  كوههاي   لرستان  است  كه  آن  را  طلسم  مي دانند  و  درباره  آن  افسانه ها  نقل   مي كنند)  . 

4.  دو  رود مهم   كشكو  و  صيمره   كه  در  مكاني  به نام  چم  مهر  در  جنوب  غربي  پلدختر  به هم  مي  رسند    بر  سر  راه  ( دره  شهر )  كنوني  يا  مهرگان   كده  باستاني  به  هم  مي  ريزند  و  از آن  پس تنها   با  نام  صيمره   روان  مي  شود   .   محل  پيوستن  دو  رود   در  دامنه  نزديك   به  كوه  مله   واقع  شده  است   كوه  جنوبي  اين  مكان  كه  پس  از   آن  صيمره  بر دامنه  شمالي آن  روان  است  كوَرَ  نام   دارد  

5. دژ  سنگي  ويزن  يار   ( بيژن  يار )  كه  نام  كنوني  آن  كهزاد  است   كه  دژ  كهزاد  مشرف به  رود  صيمره   است  يكي  از  آثار هاي  دوره  مهري  بوده  است  .

6. نفوذ  اعتقادي   در  گفته  ها  و آداب و  رسوم  همگاني  مثلا  قبلاً  به  شعاع  خورشيد  قسم  ياد  مي كردند  ( وه  ليسك  افتاو )

به نام او-سلاام

كيش  كاسيان  : 

كيش كاسيان  را  شايد  نخستين  نقش  پناهگاه  جنوبي دره  مير ملاس  واقع در كوه   سَر سُر حسن  شان  كوهدشت   نقطه  عطفي  در  پژوهش  براي  دانستن   نخستين   جلوه ها  از  باورهاي  آنان  به  نيروي خدايان  باشد  از  نقش ها   در  مفرغ ها  مركب از  شكار  و  بت  است   يعني  مجموعه اي  از  از كله  قوچ  با  شاخهاي  نيمدايره اي  كه  درون   هر  دايره  شاخ  و  يا  حلقه   صورتي  از  انسان  خدا  نما  جلوه  مي كند.   

مفرغهاي  داراي  سر  قوچ   و  حلقه  ، گاه  بر معبد ها  نياز  مي  شده  است  و  گاهي  هم  طلسمي  براي  همراه  داشتن   هنگام   شكار  رفتن   كه  آنها  را بر يراق  لگام  اسبان  شكارچيان  مي آويخته   اند و  سرانجام  پس از  مرگ  شكارچي  ،  همراه  وي  به  خاك  سپرده   مي  شدند  .  اين  حلقه  بعد از  حمله  تازيان  بر  روي نقوش  به  صورت  بسته  و  باز  در معماري  و  سفالگري  و  نقاشي  و  مينياتور  به  كار  گرفته  شد   و  به  عنوان  طلسم  و حرز  حلقه اي  بر درهاي خانه   شد  تا  به هنگام   در زدن   خبر هاي  با  شكوه  و خوب  را نويد  دهد  .يكي  از  خدايان  آنها  به  نام  كاشو نه  تنها  جنبه  خدايي  داشت  بلكه   نام  نياي  قبيله   كاسيان  نيز  بود   .  خدايان  كاسيان  با  خدايان   بابليان  متفاوت  بودند   ولي  كاسيها  هم    خدايان  ديگري  هم  داشتند  كه براي  بابليها  مورد احترام  بود  اما  بعد از   سقوط دولت  كاسيان  ،  بابليها   پرستش  آنها   را   ترك  كردند  .    

به نام او-سلااام

لك ها گروهي مستقل از اقوام آريايي هستند كه در

استانهاي لرستان، كرمانشاه، ايلام، همدان، كركوك،

خانقين و بخشهايي ديگر از كشور عراق سكونت دارند.

گروه هايي نيز به مناطق متعدد كشور از جمله به

شهرستان هاي كجور، كلاردشت، تيت دره، مكارود در

شمال و گروهايي نيز به استان هاي فارس، قزوين،

شمال خراسان و ورامين در استان تهران تبعيد شده

اند. اين قوم يكي از سه شاخه ي اصلي اقوام

آريايي به نام مادها هستند كه نخستين حكومت و تمدن

مدرن را در غرب ايران زمين بنيان نهادند. زبان آنها

بازمانده زبان هاي اصيل اوستايي و پهلوي است كه

به دليل شرايط خاص جغرافيايي اين مناطق، كمتر

دچار تغيير و تحول شده است.

زبان لكي در ميان مردمان ساكن در جنوب نواحي

غربي ايران (در قسمتهايي از كرمانشاه و ايلام) و

نواحي سردسير شمال و شمال غربي استان لرستان رايج

است و هم اكنون انبوهي از مردمان اين مناطق بدان

تكلم مي‌كنند. حوزه گسترش گويش لكي به ترتيب از

شمال شرق به شمال غرب عبارتند از :

بخش چقلوندي يا هرو در شمال شرق،زاغه و بخش‌هايي از

شهرستان بروجرد. بيشتر لك زبانان بروجرد در بخش

سيلاخور(منطقه چالان چوالان)هستند.

شهرستان سلسله يا الشتر در شمال

شهرستان دلفان يا نورآباد در شمال غرب

مناطق شمال و شمال غربي شهرستان كوهدشت و نواحي

شمالي بخش چگني

بخشهايي از شهرستان شيروان چرداول-دره شهر و

آبدانان.

در كردستان عراق(جنوب كردستان) تعداد گويشوران

لك بيشتر از ايران است.

ادامه دارد...

به نام او

گويش يا زبان لكي همگره گويش هاي فيلي ، كرماشاني ،كلهري ، گروسي ،و خانقيني است كه در مناطق غرب لرستان (كوهدشت ، نورآباد،الشتروچغلوندي ) ، هرسين ، دره شهر ،آبدانان ،صحنه،كنگاور و بخشهاي از خرم آباد،نهاوند،بروجرد،ايلام ،كرمانشاه و همدان با آن صحبت مي شود ، در اين حوزه شاعران بزرگي از قرن ها پيش تا كنون شعر هايي را سروده اند كه از آن جمله مي توان به ملاپريشان سلسله اي (ق 8) ،ملا منوچهر ، ملاحق علي ، آزاد بخت ، غضنفري،تركه مير ، حسنوند و ..... اشاره كرد در ضمن بيشتر شعر هاي مذهبي يارساني ها (اهل حق) نيز به اين زبان مي باشد، پهلويانه (فهلويات) كه شعرهايي با شاعر نامشخص مي باشند نيز بين مردم اين منطقه رايج است كه سينه به سينه نقل شده اند و در مراسم شادي و عزا خوانده مي شوند(1)

متاسفانه اين گويش فاقد گونه ي نگارش روشني مي باشد و هر نويسنده اي بنا بر سليقه ي خود دست به كشف حروفي براي خود نموده است در اين مقاله سعي شده با الهام از شيوه ي نگارش كردي حروف الفبايي براي اين گويش تهيه گردد كه اميد است مورد توجه مححققان عزيز قرار بگيرد لازم به ذكر است كه اين حروف زبان لري و بختياري را نيز مي تواند در بر بگيرد .

اصل اساسي در اين شيوه ي نگارش " برابري ويكساني تلفظ و نوشتن كلمه" مي باشد . اين حروف به صورت زير مي باشند:

آا ،ب،پ ،ت ، ج ، چ ، ح ، خ ، د ، ر ، ر، ز، ژ، س ، ش ، ع ، غ ، ف ، ق ، ك ، گ ، و ، وو ، و ، ل ، ل ، م ، ن ، ه ،هه ،ي،ي ،ق

كه در زير آوا نوشت آنها همراه با مثال هايي آورده شده است.